اضطراب یکی از شایع‌ترین واکنش‌های روانی در زندگی روزمره است که هر فردی ممکن است در موقعیت‌های مختلف آن را تجربه کند. مقدار کم اضطراب می‌تواند طبیعی و حتی مفید باشد؛ زیرا ما را برای مقابله با چالش‌ها آماده می‌کند. اما وقتی اضطراب شدید، مداوم یا بدون دلیل مشخص باشد، می‌تواند کیفیت زندگی را کاهش دهد. شناخت علائم اضطراب اولین گام برای مدیریت و درمان آن است.
علائم جسمی اضطراب
اضطراب تنها یک تجربه ذهنی نیست، بلکه بر بدن نیز اثر می‌گذارد. برخی از شایع‌ترین نشانه‌های جسمی عبارتند از:
- تپش قلب و ضربان سریع که معمولاً در شرایط استرس‌زا بروز می‌کند.
- تعریق بیش از حد حتی در موقعیت‌هایی که نیاز به فعالیت بدنی زیادی ندارند.
- لرزش یا احساس ضعف در اندام‌ها که ممکن است هنگام صحبت در جمع یا مواجهه با موقعیت استرس‌آور رخ دهد.
- تنگی نفس یا احساس فشار در قفسه سینه که باعث می‌شود فرد تصور کند دچار مشکل قلبی شده است.
- مشکلات گوارشی مانند دل‌درد، حالت تهوع یا اسهال که اغلب با اضطراب‌های شدید همراه است.
- سردرد و گرفتگی عضلات به‌ویژه در ناحیه گردن و شانه‌ها.
علائم روانی و عاطفی
اضطراب بیشتر از هر چیز بر ذهن و احساسات فرد اثر می‌گذارد. این نشانه‌ها عبارتند از:
- نگرانی مداوم و بیش از حد حتی درباره مسائل کوچک و کم‌اهمیت.
- احساس بی‌قراری و تنش ذهنی که باعث می‌شود فرد نتواند آرام بنشیند یا روی کاری تمرکز کند.
- ترس‌های غیرمنطقی که در برخی موارد به حملات پانیک یا فوبیا منجر می‌شوند.
- احساس خطر دائمی حتی وقتی شرایط بیرونی عادی و امن است.
- کاهش تمرکز و حافظه به دلیل درگیر بودن ذهن با افکار اضطراب‌آور.
علائم رفتاری
رفتار فرد مضطرب نیز می‌تواند تغییر کند و این تغییرات از بیرون قابل مشاهده باشند:
- اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی یا شغلی به دلیل ترس از قضاوت یا شکست.
- بی‌صبری و زودرنجی در برخورد با دیگران.
- وابستگی بیش از حد به افراد نزدیک برای کسب آرامش و احساس امنیت.
- افزایش عادات ناسالم مانند مصرف سیگار، کافئین یا پرخوری به‌عنوان راهی برای کاهش اضطراب.
اضطراب در کودکان و نوجوانان
نشانه‌های اضطراب در کودکان و نوجوانان ممکن است متفاوت باشد. به‌عنوان مثال:
- کابوس‌های شبانه و مشکلات خواب
- چسبیدن بیش از حد به والدین
- گریه یا ترس بی‌دلیل از رفتن به مدرسه
- شکایت مکرر از دردهای جسمی مانند دل‌درد یا سردرد
شناخت این علائم در سنین پایین اهمیت زیادی دارد؛ زیرا در صورت بی‌توجهی می‌تواند در آینده به مشکلات جدی‌تر تبدیل شود.
چه زمانی باید به متخصص مراجعه کنیم؟
اگر علائم اضطراب مداوم باشند و بر زندگی روزمره (کار، تحصیل، روابط اجتماعی یا کیفیت خواب) تأثیر منفی بگذارند، مراجعه به روان‌شناس یا روان‌پزشک ضروری است. درمان‌های مؤثر مانند روان‌درمانی شناختی-رفتاری (CBT) و در مواردی دارودرمانی می‌توانند به کاهش اضطراب کمک کنند.
جمع‌بندی
اضطراب با نشانه‌های متنوع جسمی، روانی و رفتاری بروز می‌کند. تپش قلب، نگرانی مداوم، بی‌قراری، اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی و حتی تغییر عادات روزانه می‌توانند از علائم آن باشند. شناخت این نشانه‌ها کمک می‌کند فرد سریع‌تر به فکر مدیریت و درمان اضطراب بیفتد. به یاد داشته باشید که اضطراب قابل کنترل است و با مراجعه به متخصصان سلامت روان می‌توان به زندگی متعادل و آرام دست یافت.
منابع
beyond blue – Anxiety signs and symptoms
mind – Anxiety and panic attacks
دکترتو – انواع اختلال اضطرابی کدامند و چه درمانی دارند؟
