آیا تا به حال در جایی شنیدهاید کسی بگوید «شیزوفرنی» و فرد دیگری همان اختلال را «اسکیزوفرنی» بنامد؟ شاید این پرسش برایتان پیش آمده باشد که کدام یک درست است و آیا این دو واژه به بیماریهای متفاوتی اشاره دارند یا نه. در واقع، اسکیزوفرنی و شیزوفرنی تنها دو تلفظ متفاوت از یک واژه هستند که هر دو به یک اختلال روانی جدی اشاره میکنند. این بیماری با درهمریختگی در تفکر، ادراک و رفتار همراه است و درک صحیح از ماهیت آن اهمیت زیادی در شناخت و درمانش دارد. در این مقاله، تفاوت زبانی و ریشهای این دو اصطلاح را بررسی میکنیم تا روشن شود چرا گاهی دو نام متفاوت برای یک اختلال واحد به کار میرود.
اسکیزوفرنی یا شیزوفرنی چیست؟
اسکیزوفرنی (شیزوفرنی) یک اختلال روانی مزمن و پیچیده است که باعث میشود فرد در تشخیص واقعیت دچار مشکل شود. افراد مبتلا ممکن است دچار توهم، هذیان، تفکر آشفته یا رفتار غیرمنطقی شوند. این بیماری معمولاً در اواخر نوجوانی یا اوایل بزرگسالی بروز میکند و نیاز به درمان و حمایت مداوم دارد.
برای آشنایی بیشتر با اسکیزوفرنی (شیزوفرنی) میتوانید مقاله «اسکیزوفرنی چیست؟ مهمترین علائم اسکیزوفرنی» را در مطالعه کنید.
ریشه و تفاوت زبانی اسکیزوفرنی و شیزوفرنی
واژهی اسکیزوفرنی (Schizophrenia) ریشه در زبان یونانی داره؛ «schizo» بهمعنای شکاف یا تقسیم و «phren» بهمعنای ذهن یا فکر است. در مجموع، این واژه به حالتی اشاره میکنه که در اون ذهن یا تفکر فرد دچار گسست و ناهماهنگی میشه.
در زبان انگلیسی، تلفظ درست این واژه چیزی بین «اسکیزوفرنیا» و «شیزوفرنیا»ست. اما وقتی وارد زبان فارسی شد، دو شکل مختلف ازش رواج پیدا کرد:
- اسکیزوفرنی: نزدیکتر به تلفظ اصلی و شکل رسمیتر در متون علمی و دانشگاهی.
- شیزوفرنی: شکل سادهتر و رایجتر در گفتار روزمره، رسانهها و محاوره.
بنابراین، تفاوت این دو واژه فقط در تلفظ فارسی اونهاست و از نظر معنا، تشخیص یا نوع بیماری هیچ تفاوتی وجود نداره. به بیان سادهتر، هر دو به یک اختلال روانی واحد اشاره دارن که در علم روانپزشکی با نام Schizophrenia شناخته میشه.
چرا دو واژه متفاوت در فارسی رواج پیدا کرد؟
وقتی واژهی Schizophrenia از زبان انگلیسی به فارسی وارد شد، تلفظش کمی دشوار به نظر میرسید. بعضی مترجمان و روانپزشکان اولیه، برای اینکه به تلفظ اصلی نزدیکتر باشن، از واژهی اسکیزوفرنی استفاده کردن. اما در گفتوگوهای عمومی و ترجمههای سادهتر، شکل کوتاهتر و روانتر شیزوفرنی جا افتاد.
از اونجا که هر دو تلفظ معنای یکسانی دارن، تفاوتشون فقط به شیوهی نگارش و تلفظ برمیگرده. در متون علمی، دانشگاهی یا مقالات تخصصی، معمولاً واژهی اسکیزوفرنی به کار میره. در مقابل، در رسانهها، گفتگوهای روزمره یا فیلمها، بیشتر از شیزوفرنی استفاده میشه چون برای عموم مردم راحتتر و آشناتر به گوش میرسه.
اما در واقعیت، هیچکدوم از این دو واژه «غلط» نیستن؛ فقط مخاطب و کاربردشون متفاوته. مهم اینه که بدونیم هر دو به یک اختلال اشاره دارن و هدف از بهکار بردن اونها، درک بهتر این بیماری جدیه، نه بحث درباره تلفظش.
جمعبندی
در نهایت باید بدونیم که اسکیزوفرنی و شیزوفرنی هیچ تفاوتی از نظر علمی و پزشکی ندارن و هر دو به یک اختلال روانی اشاره میکنن. تفاوت تنها در تلفظ و کاربرد این دو واژه در زبان فارسیه؛ «اسکیزوفرنی» بیشتر در متون تخصصی استفاده میشه، در حالی که «شیزوفرنی» در گفتار روزمره و رسانهها رواج بیشتری داره.
شناخت درست این موضوع اهمیت زیادی داره، چون باعث میشه از برداشتهای نادرست یا قضاوتهای اشتباه دربارهی مبتلایان به این بیماری جلوگیری بشه. اسکیزوفرنی نوعی اختلال پیچیده است که نیاز به درک، همدلی و حمایت اجتماعی داره، نه ترس یا قضاوت. پس مهمتر از نامی که براش به کار میبریم، اینه که با آگاهی و احترام دربارهاش صحبت کنیم.
